آموزش و تمرین تاکتیکهای شطرنج
برای بازیکنان شرکتکننده در مسابقات
Chess Tactics for Tournament Player
کتاب حاضر حاصل زحمات دوست بسیار خوبم و عضو اسبق تیم ملی جوانان ایران آقای مهندس حسین میرزایی و خواهر بزرگوارشان میباشد.
در دنیای شطرنج امروز میتوان یکی از ارکان اصلی پیشرفت شطرنج را تاکتیک دانست. بنده به تمامی شطرنج بازانی که میخواهند سرعت پیشرفت شطرنج خود را بالا ببرند پیشنهاد میکنم کتابهایی که با مضمون تاکتیک میباشند را بیشتر مطالعه کنند. امید است با چاپ کتاب حاضر نقصان در مورد آموزش همراه با تفسیر تاکتیک برطرف شود.
محاسبات در شطرنج
آمادگی برای درجه استادی
Grandmaster Preparation CALCULATION
Jacob Agaard
یاکوب آگارد استادبزرگ اسکاتلندی سالهاست به عنوان مربی ارشد فیده و نویسندهی کتابهای شطرنج مشغول به فعالیت است. وی تنها نویسندهای است که چهار بار عنوان نویسنده برتر کتابها ی شطرنج را به خود اختصاص داده است. کتاب حاضر از سری کتابهای آمادگی برای درجه ی استادبزرگی است که عنوان کتاب برتر سال 2013 را از سوی انجمن شطرنجبازان حرفهای ACP به خود اختصاص داده است. تمرکز نویسنده در این کتاب بر روی 8 تاکتیک محاسباتی «حرکت کاندیدا»، «دید ترکیبی»، «پیشگیری»، «مقایسه»، «حذف سازی»، «حرکات بینابینی»، «خلاقیت» و «تله» میباشد که هر کدام در فصلی جداگانه به آموزش، آنالیز و حل تمرینها پرداخته است. روش صحیح محاسبات کلید اصلی دستیابی به نتیجه دلخواه است و در صورت بهکارگیری درست این تاکتیکها یقیناً به نتیجه دلخواه خود در بازی خواهید رسید. از سوی دیگر در صورتی که این مهارتها را بهدرستی فرا نگیرید، محاسبات میتواند برای شما دشوار و اسفناک باشد. یک شطرنجباز در سطح حرفهای همواره عواقب آخرین حرکت حریف را محاسبه میکند، بین حرکات اجباری و غیر اجباری تفاوت قائل میشود و مهارت دیداری به او کمک میکند تا واریانسهای مختلف را عمیقتر محاسبه کند. در هنگام محاسبه و یا در جستوجوی حرکت کاندیدا بایستی برای محاسبات خود هدف داشته باشید که این هدف واقعبینانه و در راستای منطق پوزیسیون جاری باشد. این کتاب نیز سعی بر آن دارد تا با استفاده از آموزش و تقویت تاکتیکهای محاسباتی، بهترین حرکات و واریانسها را در پوزیسیونهای مختلف به خواننده منتقل سازد. امیدواریم در هر سطحی که قرار دارید با مطالعه دقیق و حل تمرینها شاهد حضور شما در سطوح بالاتر باشیم.
300 وضعیت و طرح مهم در شطرنج
300
Most Important
Positions and Ideas
معمولاً روشی برای یادگیری مورد پسند واقع میشود که در کوتاهترین زمان ممکن بهترین نتیجه را در بر داشته باشد. هدف این کتاب معرفی همین روش است. این کتاب به ویژه برای بازیکنانی که استاد بزرگ نیستند و میخواهند در کوتاهترین زمان ممکن به بازیکن توانمندی در مسابقات تبدیل شوند، به نگارش درآمده است.
یک واقعیت ساده این است که برای حرفهایشدن باید تعداد محدود و مشخصی از وضعیتها و مفاهیم ضروری را در حافظهی شطرنجی خود بهطور ماندگار ثبت کنید. با بهخاطرسپردن وضعیتهای این کتاب، عملکرد خود در مسابقات را بهبود ببخشید.
زوگزوانگ و برتری دو فیل
هم استراتژی هم تاکتیک در شطرنج
این کتاب شامل دو اثر آموزشی-تحلیلی یعنی زوگزوانگ و برتری دو فیل است. زوگزوانگ یکی از شیوههای جالبی است که بهعنوان روش کسب پیروزی از مدتها پیش در بازی شطرنج به آن توجه شده است.
زوگزوانگ در شطرنج به وضعیت بازیکنی گفته میشود که نوبت حرکت اوست ولی با انجام هر حرکت، وضعیت خود را بدتر میکند. زوگزوانگ در آخر بازی تکنیک بسیار مهمی است و برعکس، در وسط بازی بسیار کمتر رخ میدهد. در شروع بازی که هر تمپو (کسب زمان) برای سرعت بخشیدن به گسترش مهرهها مهم و حیاتی است، مشکل بتوان تصور کرد که وضعیت زوگزوانگ ایجاد شود زیرا داشتن نوبت حرکت یک امتیاز و مزیت است.
ورخوفسکی در این کتاب نمونههای زیادی را گردآوری و مرتب کرده است که نقش زوگزوانگ را در نبرد شطرنج به نمایش میگذارد.
داشتن دو فیل اغلب برتری بزرگتری نسبت به برتری یک فیل و یک اسب به همراه دارد. زیرا دو فیل همدیگر را کامل میکنند و میتوانند همه خانههای صفحهی شطرنج را مورد حمله قرار دهند. دو فیل بهطور معمول از دو اسب و اغلب از یک فیل و یک اسب قویتر است. دو فیل در وضعیتهای باز و نیمهباز قویتر هستند، مشروط به این که اسب حریف خانههای مناسب و حمایت شده با پیادهای خود نداشته باشد. در وضعیتهای بسته و در موقعیتهایی که اسب پایگاههای قوی را کنترل میکند، اسب میتواند باارزشتر از فیل باشد.
کوچیف و یاکوفلف طیف وسیعی از شطرنجبازان را با نمونههای زیادی آشنا خواهند کرد که در آنها برتری دو فیل سرنوشتساز بوده است.
روش من
درسنامهای بر اساس اصول نوین شطرنج
MY SYSTEM
Aron Nimozowitch
سیستم جدید من یکباره متولد نشد، و در عوض، بهمرور به شیوهای سازمانیافته پدید آمد. ایدهی اصلی، یعنی تحلیل دقیق یک به یک مبانی استراتژی شطرنج، بر مبنای الهام است. البته نمیتوان مثلاً در بحث ستون، به ذکر لزوم اشغال این یا آن ستون اکتفا کرد و یا در بحث پیادهرونده، به لزوم توقف فلان پیاده اشاره کرد. خیر، باید به قدر کافی وارد جزئیات شد. به رغم شگفتانگیز بودن ایده، بگذارید بگویم که پیادهرونده از دید من، مانند انسان دارای روح است و میترسد و خواستههای ناشناختهای دارد که به ژرفای وجود او رخنه کرده است. البته اینها منشا متافیزیکی ندارند. دربارهی زنجیرهی پیادهای و دیگر عناصر استراتژی نیز چنین باوری دارم. میخواهم دربارهی هریک از اینها قوانین ویژهای ارائه دهم که به شما این توان را میدهد که مفاهیم به ظاهر مرموز و نیز ارتباط میان حوادث را به وضوح دریابید که هر یک میتوانند در 64 خانهی دوستداشتنی شطرنج رخ دهند.
آشنایی با ساختارهای پیادهای
Chess Structures
A Grandmaster Guide
Mauricio Flores Rios
از مهمترین ویژگیهای آشنایی با «ساختار پیادهای» کمک به درک شاخههای مختلف گشایشی و ارتباط تنگاتنگ آن با شیوهی آرایش و قرارگیری سوار و پیاده در مرحلهی وسط بازی و در نهایت کمک به ارزیابی وضعیت حاصل است.
در سال 1995 و 2008 دو کتاب «ساختار پیاده» منتشر شد: کتاب اول با نام «ساختار پیاده در شطرنج» توسط استادبزرگ مشهور و پرکار آمریکایی اندرو سولتیس و کتاب دوم با نام «پیروزی در مرحله وسط بازی» توسط استادبزرگ ایوان سوکولوف با دانش برگرفته از مکتب شطرنج روسیه.
موریسیو فلورس ریوز استادبزرگ جوان و بسیار تیزهوش اهل شیلی با مطالعه ایدههای این دو استادبزرگ و بررسی علمی موضوعات و درک مفاهیم آنها تصمیم گرفت کتابی تهیه کند که در آن با بیانی کاملاً واضح همراه با طبقهبندی بسیار روشن بتواند تمام ایدهها و طرحهای استراتژیک ساختارهای استاندارد را جمعآوری کند.
موریسیو عنوان استادبزرگی خود را در سن 18 سالگی دریافت کرد. وی عضو همیشگی تیم المپیاد شطرنج شیلی بوده است و هماکنون در دانشگاه مینه سوتای هوشمندی و خلاقیت بینظیر خود در کتاب «آشنایی با ساختارهای پیادهای» 28 ساختار استاندارد را با جزئیات کامل بررسی کرده و تمام طرحها و ایدههای استراتژیک موجود در آنها را با شیوههایی کلامی معرفی کرده است و با ارائه مثالهایی از بازیهای تراز اول جهان آنها را در عمل تشریح و شیوههای به کارگیری و اجرای طرحها و ایدههای استاندارد در این بازیها را به خواننده نشان داده و طرح آموزش «ساختار پیادهای» را به منتهای خود رسانده است.
مینیاتورهای شطرنج
400 بازی ترکیبی
دفاع فیلیدور ، دفاع سیسیلی ، بازی اسپانیایی ، گامبی شاه ، گشایش مرکزی
گامبی شمالی ، گشایش نیمزوویچ ، دفاع آلخین ، دفاع فرانسه و ...
مفهوم زیبایی در شطرنج از جنبههای مختلفی برخوردار است. اساتید این فن با درک عمیق خود از مانورهای پوزیسیونی یا تکنیکهای آخر بازی و یا اصول شروع بازی، چه بسیار از زیباییهای آن سخن گفته و میگویند. اما این یک امر بدیهی است که هیچ چیزی قادر نیست از این حیث با زیبایی و ظرافت ترکیبهای شطرنج رقابت کند. غیرمنتظره بودن، جالب بودن، ضد و نقیض بودن ظاهری یک ترکیب و آمیخته بودن آن با منطقی عمیق، تمام اینها برای طرفداران بازیهای ترکیبی قدیمی یا معاصر کشش و جذبهی نیرومندی ایجاد میکند. این نکته نیز حائز اهمیت است که ترکیبهای شطرنج نظر به این که حالت اجبار ایجاد میکند، از لحاظ درک ویژگیهای آن برای علاقهمندان عادی شطرنج نیز مناسب است.
مجموعه بازیهای مینیاتوری حاضر، قبل از هرچیز بهمنظور آشنا شدن علاقهمندان با ظرافت و زیبایی خلاقیتهای شطرنج از یک سو و دیدن نمونههای ترکیبی گوناگون آن از سوی دیگر، تدوین شده است.
برتریهای جزئی
ارتقای مهارت شطرنجآموزان در بازیهای پوزیسیونی
Exploiting Small Adventages
Eduard Gufeld
در شطرنج مدرن بهرهبرداری از «برتریهای جزئی» مهارتی است که باید به آن توجه خاصی داشت. هنگام رویارویی دو شطرنجباز همطراز تحقق دقیق و پیچیدهی برتری جزئی تقریباً به مثابه تنها شانس رسیدن به پیروزی است. دیگر دوران حملات سوزنده و جسورانه که نتیجهی آنها تشکیل جزایر بیریخت پیادهای است بهسر آمده است. فراگیری راههای بهرهبرداری از برتریهای جزئی شرط لازم برای رسیدن به اوج مهارت در شطرنج است.
در این کتاب ادوارد گوفلد، استاد بینالمللی و مربی برجسته روس مسئلهی مهم فن تحقق برتریهای جزئی را مورد بررسی قرار میدهد و برای کامل کردن « مهارت آخر بازی» و فراگیری شیوههای خاص «حمله و دفاع» تفسیر «آخر بازی»های جالب توجهی را که از میان بازیهای عملی انتخاب شده ارائه میکند.
تصمیمگیری در لحظات بحرانی
راهنمای انتخاب حرکات کاندیدا و ماهیت آنها
The Critical Moment
Iossif Dorfman
یوسف دورفمان در سال 1952 در شهر ژیتومیر اوکراین به دنیا آمد. او در 8 سالگی با شطرنج آشنا شد. در سال 1974 پس از فارغالتحصیلی از دانشکده پلیتکنیک، بهعنوان بازیکن تماموقت مشغول به بازی شد. مربی او مایکل تروسمن بود، کسی که بعدها آلکساندر هوژمن و ایرنا کراش را در نیویورک مربیگری کرد. در سال 1977 عنوان IM، قهرمانی شطرنج شوروی و قهرمانی اروپا را همزمان کسب کرد. سال بعد عنوان IGM را دریافت کرد. درک بالای شطرنجی او سبب شد به تیم مربیگری کاسپاروف در برابر کارپف در رویارویی قهرمانی جهان دعوت شود. او در چهار رویارویی متوالی همچنان با این تیم همراه بود، بعد از باز شدن مرزهای غرب در سال 1990 برای همیشه از شوروی به فرانسه مهاجرت کرد و بین سالهای 1990 تا 1992 تجارب خود را در اختیار تیم ملی شطرنج فرانسه قرار داد.
او در این کتاب اول و خارقالعادهی خود «تصمیمگیری در پوزیسیونهای بحرانی»
مجموعه کاملی از معیارهای پایه و ضروری برای ارزیابی صحیح پوزیسیون را تدوین کرده است. در ادامه و در کتاب دوم و اخیر خود با نام «تصمیمگیری در لحظات بحرانی» تئوری خویش را در پوزیسیونهای سرنوشتساز و بحرانی بهکار گرفته است: در نقاط عطف بازی، یعنی لحظات حساسی که در تصمیمگیری نباید تعلل کرد و باید برای آینده و نتیجهی بازی برنامهریزی کرد. دورفمان در این کتاب بازیهایی با کیفیت بالا انتخاب کرده است که قبلاً میان بازیکنان سطوح بالای شطرنج جهان اجرا شده است.
توضیحات دقیق و موشکافانهی خواننده را قادر به پاسخگویی سؤالات زیر خواهند کرد:
- آیا هماکنون در لحظه بحرانی بازی قرار داریم؟
- در این لحظه برای ارزیابی پوزیسیون از چه ابزارهایی میتوان استفاده کرد؟ پارامترها و نکات و نکات سرنوشتساز کدامند؟
- بدون تکیه بر محاسبهی طولانی شاخهها از میان حرکات کاندیدای موجود چگونه یکی را انتخاب کنیم؟
- موفقترین طرح و استراتژی ادامهی بازی را چگونه باید انتخاب کرد؟